Bu günlərdə oxuduğum kitab Kahraman Tazeoğlu’dan “Kıyısızlar”dır. Kitaba başladığım ilk dəqiqədən axıb gedən sətirlər məni necə cəzb etdisə, əlimdən qoya bilmədim bu dəyərli ədəbi nümunəni. Oxuduqca Kahraman Tazeoğlu’nun öz sevgi qoxuyan qələmi ilə türk ədəbiyyatına önəmli əsərlər bəxş etməkdə olduğunu daha yaxşı anladım. Səhifələri çevirdikcə
“bir sevgi ancaq bu qədər gözəl anladıla bilərdi yalnızlıq pəncərəsindən” deyə düşünürəm. Bir çox kitabda sevginin, istəyin, eşqin – qarşılıqlı duyğuların tərifini oxumuşuq, “Kıyısızlar” isə birtərəfli sevginin, yalnızlığa məhkumluğun ifadəsidir. Hətta bu duyğunu sadəcə ifadə edir deməzdim, o qədər dəqiq sözlərlə tərifini verir ki müəllif, hər gün keçirdiyimiz məlum hissləri oxuyurmuş kimi oluruq.
Mütaliə zamanı bəyəndiyim, özümə daha yaxın hiss etdiyim fikirlərin altından xətt çəkməyi sevən bir oxucu olaraq Kahraman Tazeoğlu’nun kitabları mənim üçün çox özəldir. Düzdür, hələ kitabı yarılamamışam, ancaq o qədər yeni fikirlər, əvəzsiz bənzətmələr kəşf etmişəm ki... Bu tip kitablar daha güclü təsirə malikdir, zənnimcə. Çünki çox zaman adi bir əsəri oxuyarkən sadəcə mütaliədən, hekayədən, obrazlardan zövq alırsan. Kahraman Tazeoğlu kitablarına xas özəllik isə həm oxumaqdan, həm rast gəldiyimiz dərin düşüncələrdən, həm müəllifin qələmindən, həm də bu dərəcədə mükəmməl anladılmış duyğuları yaşayaraq kağıza köçürən yazardan zövq almağımızdır. “Kıyısızlar” hələ ki bu müəllifin tanış olduğum ikinci kitabı olsa da, yazı tərzi, hiss etdikləri ilə heyran edir məni bu yazıçı.
Bəzən elə duyğular yaşayırıq ki, onları ifadə etmək üçün bir sıra vasitələr tapsaq da, yenə də qarşı tərəfə hiss etdirə bilmirik. Ancaq Kahraman Tazeoğlu beynindəki düşüncələri qəlbindəki duyğularla elə sintez edib bəyaz vərəqlərə həkk edir ki, “Ah, bax bu idi ifadə etməyə çalışdığım.” deməkdən uzaq dura bilmirik. Sözlər saf bir bulaq kimi axıb gedir. Cümlələr mükəmməlliyi ilə canlı səhnələr yaradır. Səhifəni nə zaman başlayıb, nə zaman bitirdiyinin fərqinə varmırsan... Bəzən axıcılıq sayəsində saniyələr çəkir, bəzənsə səni xəyallara qərq edərək dəqiqələrcə uzadır sətirlər üzərindəki nəzərini...
Sonda ifadə olunduğu kimi
“Kıyısızlar – kaybedenler ve yalnızların kitabıdır. Ve her kaybedenin mutlaka söylemek istediği son bir sözü vardır. “
Və bu son söz bütün yaşananları ifadə edər, bəzən qarşıdakı üçün dərs mahiyyəti daşıyar, çox zaman isə onu yaralamaq məqsədini... “Kıyısızlar” son söz olaraq söylənə biləcək bütün ehtimalları ehtiva edir. Sözlər sevginin gücünü göstərir, yaraların dərinliyini, kədirin böyüklüyünü... Bəzən sitəm, bəzən yalvarış qoxulu sözlər...
“Gitmeye cesaretsiz, kalmaya yorgun” şüarı ilə verilən üz qabığı da kitabın daxili kimi möhtəşəmdir. Burada yazıçının baxışları kitabda bizi gözləyən hər şeyi ifadə edir. Bunu ancaq kitabı bitirdikdən sonra hiss etdim. Ancaq bu qədər dərin baxışlara və böyük ürəyə sahib biri duyğuları belə əvəzsiz ifadə edə bilər.
“Kıyısızlar” sadəcə hekayələrdən, sevgi məktublarından ibarət deyil. Eyni zamanda burada Kahraman Tazeoğlu’nun sevgi qoxulu qələmindən tökülən şeirlər və son bölümdə aforizmlər də yer alır. Şeirlər məni yazıları qədər sarsıtmasa da, aralarında bəyəndiklərim oldu. Bu şeirlərdən bir neçə nümunə necə mükəmməl olduqlarını göstərməyə kifayət edər məncə:
Sahte hayallerini süslesem ne çıkar,
Sonuçta hayal ürünüydüm işte
Zor zamanında vardım
Aşk zamanında yoktum.
*****
Sonramı düşünmeden
Şimdimi mahvettin
Belki yine kalkardım
Bir elim diğerinden tutardı
Ama senden sonra geleceklerin
Ne suçu vardı.
*****
Madem dikenime katlanmak zor geliyordu
O zaman yapraklarımı neden okşadın?
*****
Sen benim hayata en uzun merhabamdın
Beni kısacık bir elvedaya nasıl sığdırdın?
*****
Bir yalana inanmak içimizdeki tüm gerçekleri öldürür bazen...
*****
Beceriksiz gerçeklere usta yalanlar söylüyorum...
*****
Artık sen değil senden kalan acılar seni hatırlatıyor
Dudaklarımdakı ayrılık şarkısı en çok kalbimi yakıyor.
Yıkılmadığımı sanman için
Sana, bana da iyi gelebilecek
Yalanlar söylüyorum.
Bazen gerçekler
Yalanlardan daha beceriksizdir
Artık bunu çok iyi biliyorum.
Yazıların daha çox sarsıtdığını qeyd etməyim heç də məcazi mənada deyildi. Yaşanmış hekayələr, sevgi, kədər, həsrət, ümid, inam o qədər canlı qeyd olunub ki, insana dərindən təsir edir. Və sonda... sonda elə yazılar var ki... duyğusuz bir insanın belə onları oxuyarkən laqeyd qalmağı qeyri-mümkün olar. Necə kitabın unudulmaz bir bölümü olur və hər gözün sataşanda bu hissəni xatırlayırsan, əsəri yaddaşına həkk edən pik nöqtəsi rolunu oynayır, elə bu son yazılar da hər zaman “Kıyısızlar”ı gördüyüm zaman ilk xatırlayacağım detal olacaq.
“Kıyısızlar” yalnızca sevgini, kədəri, şikayəti, yalvarışı, peşmanlıq hissini duyduğum gözəl yazıları, eşq qoxulu şeirləri ilə qəlbimi fəth etmədi, eləcə də, kitabın bir insanın xatirə dəftərini xatırladan dizaynı, uzun zaman əvvəl yazılmış və təzəcə aşkar edilmiş məktublar effekti yaratması mənim üçün çox özəl bir kitaba çevrilməsinə səbəb oldu.
Son olaraq, hər kəsə oxumağı məsləhət gördüyüm bu kitab sizə təkcə zövqlü anlar yaradaraq, güclü təsir edərək özünü sevdirməyəcək, həm də özəl bir insanı, möhtəşəm bir yazarı tanıdacaq. Kahraman Tazeoğlu’nu şəxsən tanımadan belə onun daxilinə bələd olmaq mümkündür “Kıyısızlar”sayəsində.
Sevərək oxuduğum və asanlıqla 5 bal verdiyim kitabdan sizin üçün seçdiklərim:
- Hep karşı kıyıda kalmak, yine de kadere isyan etmemektir karşılıksız sevmek.
- “Kimse benim kadar karşılıksız sevmeyecek ve kimse benim kadar bensiz bırakmayacak seni. Ben hep aynı şarkıyı dinliyorum, belki bir gün farkına varmam diye...
- Seni sevmek bir şiiri kumlara yazmaktı silineceğini bile-bile. Silindi ve gitti her şey seninle...
- Yarım kalan masalımızın “bir yokmuş”u olma. Sonlar bende bu kadar aşikarken, beni sebeplerle yorma.
- Susarak büyüttüm bendeki varlığını... Anlatarak tüketemem.
- Ne dünümde kalacak bir anısın, ne yarınımın mutlu yanısın.
- Saniyelerden kocaman bir gelecek kurmaya çalıştım bize... Senden hayaller kurup içimdeki denizlerde yüzdürdüm.
- Keşke seninle ayrı dünyalarda yaşayan iki aynı olsaydık. Oysa şimdi, sadece aynı dünyada yaşayan iki ayrıyız.
- İçimde kelimeler bağırırken, dilim sessizdeydi yine.
- Sensizlik, önce dünyanın iki kişiden ibaret olmadığını öğretiyor insana, sonra o kalabalıkta seni aramayı. Bulmak için değil, yaşamak için... Tutunmak için...
- Şunu da çok iyi bil sevgili; önemli olan bir kalpte iz olarak mı, yoksa leke olarak mı kaldığımızdır.
- Unutulmak bir şey kaybettirmez, unutulmazlık bir şey kazandırmamışsa eğer...
- Kendi yalnızlığı içinde ölmemek için başkalarında yaşayanlar, yaşamadığının farkında olmayan ölülerdir.
- Aşk, kendisine yalan söylemesidir insanın. Öyle büyük yalanlar söyledin ki kendine, kendin olmaktan daha çok yabancılaştın içine.
- Bir ayazın koynunda temmuz beklemek neyse, öyle bekledim seni. Ama sen, hiç beklemediğim bir mevsimde çıkıp geldin. Bir tesadüf değildi bu aslında. Çünkü sen benim rastladığım değil, aradığımdın! Yıllarımın ayracı oldu gelişin. Senden önce ve senden sonra diye ikiye ayırdım hayatımı.
- Aşk, yaşayarak öğrendiğimiz, ama asla ezberleyemediğimiz bir duygudur.
- Çünkü aşkta eşıtlik yoktur, birliktelik vardır. İki eşit eşit sevemez bir-birini. Bir taraf mutlaka ya eksik kalır, ya fazla gelir.
- Aşka en büyük ihanet, sonu ne olacaksa olsun onu hiç yaşamadan bitirmektir.
- Seninle en büyük ortak yanımız da buydu zaten. Sen de, ben de seni seviyorduk. Hoşça kal. Geç kaldım, yalnızlığım bekliyor.
- Yalnızlığım; parmaklarımı sayıp sayıp, kendimi kalabalık hissettiğim...
- Sağır edecek kadar çok sessizlik verdin zaten. Ben de seni dile gelmemiş kelimelere bırakıyorum.
- Herkes, kendi yalnızlığını seçtiği için ben bu kadar yalnızım. Ve yalnızlık, yaşamla ölüm arasında seçim yapamayanların çaresidir!
- Ey kalabalıklardan kaçışlarımın yenik yorgunlukları, beni yalnızlığa biriktiren o yarin adı alın yazımın imla hatasıdır, bilin! Yalnızsam düzeltin.
- Bir mağlubiyetin zaferini yaşayarak, o ’nu şu sözlerimle göndermiştim hayatımdan: “Hala peşinden koşuyorsam, bu senin beni yenişin değil, benim kendimi mağlup edişimdir. Hoşça kal.
- Aşk güzeldi, tek taraflı yaşanmasa... Aşk sürerdi, bir ömür içinden çıkılmasa.
- Aşk her şeydir ama her şey aşk değildir.
- Bir-birimize geç kalmamak için hep kendimizi erteliyoruz. İkimizden bir “biz” yaratabilmek adına kendimizi eksiltip, “biz”e bizler ekliyoruz. Sonra “Neden hep bir şeyler yarım” diye bir-birimize soruyoruz.
- Kalabalık bir yalnızlığım var hep. Bu kalabalığımı gelip sevsen ne çıkar bugün; dünümdeki yalnızlığa sahip çıkmadıktan sonra...
- Şansa ihtiyacın kalmadığında ayağına gelen şans, şanssızlıktır.
- Herkes kendi derdindeydi... Ben, senin... Cehennemine yağan kar tanesi bile olmaya razıydım. O kadar hazırdım sana aldanmaya.
- Yalnızlığa düşen karlar, en çok kendini üşütür.
- Önce merak eder öğrenirsin, sonra öğrendiğini unutmaya çalışırsın. Ama unutulmaz işte... zamanla, yalanla gerçeğin uyumuna dönüşür aşk.
- Sana söylemek için biriktirdiklerim, sen aklımdayken unuttuklarımdı.
- Biz, bir-birimizi yaralarından tanırız. Acılarımızı gülümseyerek sararız. Adamın halinden adam anlar. Bak kimsem yok, herkesim çok... Gel de benim her şeyim ol.
- Anladım ki, içimde bu kadar fazla olman, benim eksikliğimdenmiş.
- Seni sana emanet etmek isterdim ama inan ben daha iyi bakarım sana... Yokken bile yanımda...
- Yarım kalmadı aslında bu aşk, tam ortasından bitirildi. Ellerine veda etmek, mutluluğu feda etmekti. Kendimi de seninle kaybetmek adına yaptım bunu. O kadar kaybettim ki beni, seni unutacak kadar özledim kendimi.
- İçinde birikenleri anlatmak istersin. Anlatmak “Beni ne olur anla” yalvarışının bahanesidir aslında. İnsan anlaşılmak ister, sonra da yeniden sevilmek.
- Aşık olmakla sevmeyi bilmek aynı şey değildir. Bazen, seviyorum demek bir ömre yetmez, bazen de bir ömür sevmeye...
- Hayat bize hayallerimiz yıkıldığında, “Hayal kırıklığı işte” deyip geçmeyi öğretti de gerçeklerimiz yıkıldığında ne yapacağımızı öğretmedi. Bu hayat dediğim anlatırken çok uzun da yaşarken çok kısa işte.
- Ve insanları benzerlikler buluşturur, farklılıklar ayırır, bil sevgili! Bunca özlediğimsin işte, bunca benzerliğin üzerini örttüğü bunca farklılığa rağmen...
- Ama bu şehirde bir yanlışlık var, hiç bir sokağında yoksun!=
- Var olan gerçek şu ki; ben gittim, sen kaldın. Biraz aşkta, biraz geride, en çok da bende. İzlerin hep var. Giderken geriye bakılmaz. Geriye bakılmışsa o gitmek olmaz.
- Bilirim; varacağın yeri zorlaştıran aradaki menzil değil, geride bıraktıklarınla aranda giderek açılan mesafedir. Ve gitmek çok yavaş öldüren bir zehirdir.
- Adını anmadan özlüyorum seni. Yenildim sayılmaz yani... Gururumu incitmeden ve senin haberin olmadan, peşinden sessizce sürüklenmeyi hak görüyorum kendime.
- Keşke, kalbime düşürdüğün lekelerini gözyaşımla yıkamama izin verseydin. Ellerindeki kir, utanırdı belki hayatımı karartan izlerinden.
- Kalbimi çal diye kapısını aralarken ben, sen kapımı çalıp kalbimi açık bıraktın. Söyle, neden hoş gelmedin de güle güle gittin?
- Kendime olan güvenim bile sende kaldı. Bu yüzden insanları hep kandıracağım. Yarın seni daha çok unutmuş gibi yapacağım. Ben kalırım; yeter ki sen “Hoşça kal” de... Çünkü yarın bugünümden daha sahte olacağım.
- Yokluğunu bile seviyorum yar, çünkü o bile sen olduğun için var.
- Sen benim aşk sebebimken, neden ben senin ayrılık bahanenim? Bu kadar çok ayrılık sığdırabildiğimiz bir ömre aşk neden büyük geliyor?
- Giderken ağız alışkanlığıyla “Görüşürüz” demiştin ya... Ben hala o sözün nöbetini tutuyorum.
- Yokluğun beni bu kadar öldürürken, varlığın neden yaşatmıyor? Bana bunca çektirirken, affetmek neden hala dilimin ucunda hazır bekliyor? Sen, bildiklerini yapıyorsun ve mutlusun ama ben yapamadıklarımı biliyorum ve mutsuzum.
- Nerede görülmüş sessizliğin kelimeleri onardığı? Sen konuşunca kadehler sarhoş olurdu dudaklarından. İki göz dolusu gülerdin. Ve sessizce giderdin, aşkın saati ayrılığı vurunca... Sensizlikte günler bir-birinin taklidi.
- Geçmiş, artık yalnızca hatırda kalan bir şeye dönüşmüşse gerçekten geçmiştir.
- Hayat beni sensizken çok eziyor; kime başlasam seninle bitiyor, kimi bitirsem sana benziyor.
- Belki seni affetmem bir kez daha... Belki yeniden sevebilirim seni unutturacak herşeyi... Ama yine de saklardım hatıranı. Bıraktığın elimi kendim bile tutmazdım kendimle aldatırım diye seni.
- Gerçek yalnızlık kendi içinde “Yalnızlık zor değil, hepsi geçecek” diyecek bir başka sen’i bile yaşatamamaktır.
- Ve sana son bir tavsiye: /Mutluluğunda seninle olanları değil, ağladığında sana sarılanları seç. Bak onlar hala benim yanımda. Unuttum kimlerle güldüğümü, birlikte ağladıklarım aklımda.
- Yaklaşan sessizliğimi hissedebiliyor musun? Hiç sordun mu kendine: Kelimeler susarken ne anlama gelir?
- Bana gözlerini kapatarak bak. Eğer yüzümü görüyorsan, karanlıkta kaybolmuşluğumun sebebini de anlayacaksın.
- GİTTİN! Bak bir masal nasıl sığıyor bir kelimeye...
- Gelecek dediğimiz şey, bugün olmayı bekleyen yarınlarmış; her şeyini geçmişe gömenler gelecekten bir şey bekleme hakkını da yitirirlermiş...
- Mutluluk acılardan önce yaşanmışsa, tadında eksik bir şeyler var demektir. Rabbim bizi kolay elde edilen mutluluklardan korusun.
- Mutlu etmeyi mutlu olmaya tercih eden insanın işidir aslında fedakarlık. Bir yoktan iki var etmektir.
- Mutlu olmayı istemek en masum bencilliktir.
- Hayat bir acıyı bitirmek için çok uzun, bir aşkı öğrenmek için ise çok kısadır.
- Hayatı anlamak, geriye doğru bakmak kadar kolay, onu yaşamak geriye bakarken ileriye gitmek kadar zordur.
- Sessizliğin şifrelerini çözmeyi bilmiyordur daha kulaklar. Aşk öğretir!
- Oturup zamanı izlerler fotoğraflardan... Ve bazı karelerin hatalarını keserler.
- Renkli kağıtlara sarılı yalanlarla kandırıyorsan seni, şarkılar hep başa sarıyorsa kendini, uykular onlu, günler onsuzsa, yaşadığına değmişse yaşamadıkların, iskelelerinden sökülmüş vapurlar gibi kopmuşsan hayattan ve ismi akıyorsa gözlerinden... Bırak her şey bitsin. Artık bir yitiksin.
- Ellerinin dokunduğu kitapları öpüp başıma koyuyorum her sabah. Gözlerin değdiği için, basitken güzelleşen kelimeleri ezberliyorum. Ayraç diye fotoğrafını kullanıyorum... Her sayfayı bir-birinden ayırıyor ama beni sana daha çok bağlıyor.
- Yokluğun, senden sonra başıma gelen en büyük yalnızlıktır.
- Kadınlar, mantığıyla yapamadıklarını duygularıyla başarır.
- Ben kendimi sen sanıyorken, sen kendini ne sanıyorsun?
- Dün bugünsüzlükten, bugün yarınsızlıktan, yarın sensizlikten sorumlu.
- Aşk, sorun yaşamamak değil, beraberce çözebilmektir.
- Anahtar güven verir... Ta ki bir kapı üzerinde unutulana dek...
Bu kitab həvəslə, əlimdən qoymadan oxuduğum əsərlər arasında olmasa belə, yenə də bəzi maraqlı fikirlərlə yaddaşıma həkk olundu. “Yaz” müəllifin məşhur kitablarından sonra işıq üzü görsə də, burada uzun müddət əvvələ aid yazılarına rast gəlirik. Gəncliyinin məhsulu olaraq burada Albert Camus yaşadığı, gördüyü yerləri təsvir edir və fəlsəfi fikirlər ortaya qoyur. Şahəsəri sayılmasa da, müəllifin yaradıcılığının mühüm hissəsini özündə cəmləşdirərək onun kitabları arasında özünəməxsus yer tutur "Yaz".
